Tudchentil

Les sources sur les gentilshommes bretons

L'histoire de Keroulas

Du Moyen Âge à nos jours

Par la famille de Keroulas.

Depuis le Moyen-Âge, le berceau de la famille de Keroulas se trouve au manoir de Keroulas à Brélès, en Pays de Léon. Plus de 6 siècles et près de 20 générations plus tard, cette belle demeure du XVIIe siècle est toujours la résidence de descendants de la famille.

Le manoir de Keroulas conserve de précieuses archives dont les plus anciennes datent de la fin des années 1300. Elles ont permis de remonter aux périodes les plus reculées de l’histoire familiale.

Le nom de famille de Keroulas s’est éteint en Pays de Léon au XVIIIe siècle. Les Keroulas d’aujourd’hui descendent de Ronan Mathurin de Keroulas (1730-1810) qui s’installe vers 1764 au manoir de Tal ar Roz au Juch près de Douarnenez. Sa nombreuse postérité estimée à plus de 5.000 personnes a surtout essaimé au Juch et dans les communes environnantes.

Ce beau livre illustré, travail collectif de plusieurs enfants de la famille, vous invite à plonger dans la destinée des Keroulas, à suivre son évolution au fil des siècles et à découvrir de nombreux épisodes parfois très surprenants.

Le livre est en vente chez l’éditeur aux éditions Récits au prix de 35 €.

Tudchentil a 20 ans !

De septembre 2002 à septembre 2022, 20 ans se sont écoulés.
Pour fêter cet anniversaire particulier, nous appuyons sur
l'accélérateur et publierons plus de 25 articles ce mois-ci !

Merci de votre fidélité et de votre soutien pour les 20 prochaines années !

Bonne année !

Joyeux Noël et bonne année !

Soutenez Tudchentil, en 2021, adhérez à notre association !

La Nativité tirée d'un livre d'heures à l'usage de Saint-Malo, © Bibliothèque Rennes Métropole, ms. 1510, f. 37, détail.

La Roche-Jagu en Ploëzal, édifié en 1405 par Catherine de Troguindy après autorisation du duc Jean V.
Photo A. de la Pinsonnais (2009).

Montres de l’évêché de Vannes en 1477

Dimanche 19 août 2007, texte saisi par Amaury de la Pinsonnais.

Adhérez à Tudchentil !

Notice d'adhésion 2023 à Tudchentil, à remplir et à envoyer avec votre chèque au siège de l'association.

Catégories de l'article

Source

Arthur de la Borderie, Revue Historique de l’Ouest, année 1897, Notices et Mémoires, p. 421-438.

Citer cet article

Arthur de la Borderie, Revue Historique de l’Ouest, année 1897, Notices et Mémoires, p. 421-438, 2007, en ligne sur Tudchentil.org, consulté le 13 avril 2024,
www.tudchentil.org/spip.php?article423.

Télécharger l’article

Montres de l’évêché de Vannes en 1477
46.6 kio.

Dans la première moitié de l’année 1477, par suite de circonstances trop longues à exposer ici, la Bretagne fut menacée d’une attaque redoutable de la part du roi de France Louis XI. Le duc de Bretagne François II prit aussitôt, très activement, nombre de mesures utiles pour la défense du duché et de la nation bretonne. Les extraits – fort incomplets – du registre de la Chancellerie de Bretagne de 1477, publiés par D. Morice (Preuves de l’histoire de Bretagne, III, col. 321 à 324), contiennent l’énumération d’une partie de ces mesures. L’une des premières devait être et fut la convocation des « nobles, anobliz, tenans fiefs nobles et sujets aux armes », c’est-à-dire de tous ceux qui, en raison des terres possédées par eux, devaient au duc le service militaire, et aussi la convocation de la milice des francs-archers des paroisses. La mesure préparatoire pour cette double convocation, c’était de tenir d’abord la montre ou revue de cette double milice.

Dès le 10 janvier 1477, un « mandement » ou ordonnance ducale fixa la tenue de ces montres au 12 février et les lieux où elles se devaient tenir dans chaque diocèse, savoir : dans l’évêché de Rennes, à Rennes, - en l’évêché de Nantes, à Pirmil pour l’autre-Loire, à Pontchâteau pour le « terrouër » de Guérande, à Nozai [1] pour le reste du diocèse, - pour l’évêché de Saint-Malo, à Dinan, - pour celui de Dol, à Dol, - pour Saint-Brieuc, à Montcontour, - pour Tréguer [2], à Guingamp, - pour Léon, à Lesneven, pour la Cornouaille, au Faouët, - pour Vannes, à Vannes [3].

Il paraît que l’hiver de 1477 fut très rigoureux. Aussi par une seconde ordonnance du 4 février [4], « considérant la froidure et rudesse du temps qui à présent est, de quoi pourroint advenir des maladies et inconvéniens auxdits sujets aux armes, aux voyages desdites montures », le duc ajourne la tenue des montres au premier lundi qui devait suivre la Mi-Carême, c’est-à-dire au 17 mars 1477 [5]. La rigueur de l’hiver se prolongeant, le duc rendit, le 6 mars, une nouvelle ordonnance prorogeant la tenue des montres au lendemain du second dimanche après Pâques, c’est-à-dire au 21 avril 1477. Elle est ainsi conçue :

« Mandement touchant le revu des monstres, dont la teneur suit :

(6 mars 1477, n. st.),

« François, duc de Bretaigne, etc, à touz etc. Comme par avant ces heures et dès le dixiesme jour de janvier derroin [6], par noz lectres patentes et pour les causes en icelles contenues, nous ayons ordonné et assigné les monstres generalles des nobles, ennobliz, tenans fiez nobles, et subgietz aux armes de notre pays et duché, de quoique estat et condicion qu’ils feussent, à estre tenues generallement par tout nostre dit pays, au doziesme jour de fevrier derroin, par devant les commissaires que depputterons quant ad ce, ès lieux declerez par nozdictes lectres, o les injoncions expresses et autres poins y contenuz. Et depuix, pour certaines causes, ayons remué et prorogé ladicte assignacion jusques au lundi prouchain après la mi-karesme prouchaine venant, a estre tenuz ès lieux par cy davant declerez ; et aussi eussons remué les monstres des francs-archiers et esleuz des parroesses de nostredit pays, jusqu’aux jours qui leur seroint assignez par leurs cappitaines particuliers après le terme du remu dessus déclaré :

« Savoir faisons que nous, considérans la diversité et dureté du temps et la froidure qui est à présent, qui pourroit estre occasion du mal de ceulx qui voyageroient èsdites montres, mesme que, ledit terme et après, y a et aura plusieurs foyres par le pays, èsquelles les nobles et subgictz ausdictes monstres se pourroient fournir tant de hernoys, chevaulx, que autres choses nécessaires pour eulx mectre en appareil d’armes, et aussi ad ce que ilz aient plus d’espace d’eulx meltre audit appareill selon les ordonnances par cy devant sur ce faictes et induites, sans ce qu’ilz se puissent ne doyent excuser pour brieffvement de temps, nous avons aujourduy derecheff remué et prorogé l’assignacion desdictes monstres qui estoit audit lundi prouchain après le my-karesme prouchaine venante, jusques au lundi prouchain après que on chantera prouchainement en nostre mère sainte Eglise Misericordia [7], à estre tenues ès lieux par cy devant declarez par noz lectres patentes et selon le contenu d’icelles. Et avons remué et prorogé les monstres desdiz francs archiers jusques aux jours et termes qui par leursdiz cappitaines respectivement leur seront assignez après ledit lundi dessurdit.
Si donnons en mandement à noz senneschaulx, allouez, bailliffs, provostz et procureurs, leurs lieuxtenants, et à touz autres justiciers et officiers de nostre duché à qui de ce appartiendra, le contenu et effect de ces présentes faire savoir, publier, et solennizer, tant à noz plez generaulx que par bannies et proclamations publicques ès lieux, accoustumez. Et mesmes y faire reiterer la publicacion du premier mandement desdictes montres, o les poins, injoncions et condicions contenuz en iceluy, ad ce que nully n’en puisse ignorance pretendre. Et ausdiz procureurs mandons comparoir à nozdictes monstres garniz de noz clercs d’office, pour besoigner à icelles monstres et autres choses contenues audit mandement, selon et au desir d’iceluy. Car ainsi le voulons et nous plaist. Donné en nostre ville de Nantes, le VIe jour de mars l’an mil IIIIe LXXVI [8].

Signé : G. Richart [9].

En vertu de ce mandement ou ordonnance ducale, les montres de l’évêché de Vannes furent tenues en effet en cette ville, les lundi 21 et mardi 22 avril, par les trois commissaires nommés par le Duc, savoir : Louis de Rohan sire de Guéméné-Guégan, Bertrand du Parc et Louis de Kermené. Le document que nous publions ci-dessous n’est pas la liste complète des « sujets aux armes » qui comparurent à ces montres.


Compagnie du sire de Rohan-Guémene [10]

Ensuyt les noms de ceulx qui ont choesi à cappitaine hault et puissant Loys de Rohan, sire de Guemené Guégant, de Montauban et de la Roche-Mysan, ès monstres generalles des nobles et ennoblis tenans fiez nobles subgitz aux armes de l’évesché de Vennes tenues par ledit seigneur de Guémené Guégant, Bretram du Parc et Loys de Kermené à ce commis, les XXI et XXIIe jour d’appril l’an mil IIII centz LXXVII :

 1. - Pierres, sr de la Forest, comparu par Henri Gringnon, homme d’armes, à V chevaulx pour sa selle, Pierre Aubret et Jehan Signach, archer, Jehannin le Perrier, coustillour.
 2. - Loys de Baud, sr de la Vigne, par Yvon Nizon, homme d’armes à IIII chevaulx pour sa selle, Germain de Baud, archer, Jehan Geffroy, coustillour.
 3. - Guillaume de Launay, sr de Guergelin, homme d’armes à IIII chevaulx, Jehan Pierres archer, Jehan Olivier coustillour.
 4. - Guillaume de Kerouallen par Guillaume de la Villeneuffve, homme d’armes, à III chevaulx pour sa selle, Jehan le Saux coustillour.
 5. - Jehan du Cheffduboys, homme d’armes à IIII chevaulx, Terrien de Cheffduboys archer, Henri de Cheffduboys coustillour.
 6. - Jehan Thomelin, sr du Plexis, homme d’armes à IIII chevaulx, I archer et I coustillour.
 7. - Jehan de Rosmadec, hommes d’armes à III chevaulx, I coustillour.
 8. - Charlles, sr de la Sauldraye, homme d’armes à III chevaulx, I archer et I coustillour.
 9. - Loys du Haultboys, par Jehan le Venour, homme d’armes à III chevaulx pour luy et mestre Charlles du Haultboys, I archer et un nommé Lucas Lodieu, I coustillour.
 10. - Guillaume Bizien, sr de Kerygomarch, homme d’armes à III chevaulx, I archer, I coustillour.
 11. - Jehan de Stanc-Hingant, par Richart son filz, homme d’armes à III chevaulx pour sa celle un coustillour.
 12. - Jehan, sr du Pou, homme d’armes à III chevaulx pour sa celle, I coustillour.
 13. - Galays Legal, sr du Cuffuiou, par Loys son filz, homme d’armes à III chevaulx pour sa selle, un coustillour.
 14. - Henri Gouriou, homme d’armes à III chevaulx, I coustillour.
 15. - Guillaume, sr de Brullé, homme d’armes à IIII chevaulx, I archer et un coustillour.
 16. - Pierres Esmes, sr de Kersarflan, homme d’armes à V chevaulx, II archers, I coustillour.
 17. - Jehan, sr de Tenouël, homme d’armes à IIII chevaulx, I archer, I coustillour.
 18. - Gilles, sr du Val, homme d’armes à III chevaulx, I archer, I coustillour.
 19. - Jehan de Talhoët, sr de Keravéon, homme d’armes à III chevaulx, coustillour.
 20. - Selvestre, sr de Coëtsal, homme à IIII chevaulx, I archer en brigandine, I coustillour.
 21. - Loys du Terte (?), homme d’armes à III chevaulx, I coutillour à brigandine.
 22. - Pierres de Lopriac, archer à brigandine.
 23. - Jehan de Spinefort, archer à brigandine.
 24. - Jehan de Kerleme, par Raoul son filz, archer à brigandine.
 25. - Charlles de Lentivi, par Yvon de Lentivi, archer à brigandine.
 26. - Mestre Guillaume de Kermoro, archer à brigandine.
 27. - Jehan Le Gal, archer à brigandine.
 28. - Jehan Simon, archer à brigandine.
 29. - Pierres Juzael, par Anthoine Juzael, son filz, jusarmier en brigandine.
 30. - Rolland Fournier, par Eustache son filz, archer à brigandine.
 31. - Jehan de Kerangal, par Guillaume, son filz, jusarmier en brigandine.
 32. - Baudet Simon, jusarmier en brigandine.
 33. - Loys fils Jehan de Lopriac, jusarmier en brigandine.
 34. - Jehan de Kerrivault, archer à brigandine.
 35. - Deryan Le Courault, archer en brigandine.
 36. - Perrot Jegat, archer en brigandine.
 37. - Jehan le Bodic, jusarmier en brigandine.
 38. - Pierres de Kerpunce, jusarmier en brigandine et avecques luy Guillaume de la Haie, archer à brigandine.
 39. - Pierres de Planice, archer en brigandine.
 40. - Pierres le Douazren, arbalestrier en brigandine.
 41. - Symon le Serasin, jusarmier en brigandine.
 42. - Jehan le Palefartz, jusarmier en brigandine.
 43. - Mathias le Serazin, jusarmier en brigandine.
 44. - Jehan Oliverou, jusarmier en brigandine.
 45. - Jehan Coetnours, jusarmier en brigandine.
 46. - Les hoiers Jehan le Botder, par Thomelin Kerangal, jusarmier à brigandine.
 47. - Jehan Peron, archer en brigandine, et avecques luy ung aultre archer en brigandine.
 48. - Le heritier Morice de Kermadio, comparu par Olivier de Broërec et Bernard de St-Noay, archers en brigandine.
 49. - Olivier Bignan, archer à brigandine.
 50. - Olivier des Fontaines, archer en brigandine.
 51. - Jehan Corrapé, jusarmier en brigandine.
 52. - Yvon de Linas, archer en brigandine.
 53. - Guillaume de la Haie, arbalestrier en brigandine.
 54. - Henri le Charuell, archer en brigandine.
 55. - Brient Ravel, jusarmier en brigandine.
 56. - Guillaume de Linas, jusarmier en corset.
 57. - Yvon Blezen, par Pierres son filz, archer à brigandine.
 58. - Jehan Desporte, archer en brigandine.
 59. - Guillaume de la Haie, archer en brigandine.
 60. - Pierres du Bouetiez, comparu par Jehan son filz, archer à brigandine.
 61. - Jehan du Botder, par Jehan Caignart, jusarmier en brigandine.
 62. - Les hoiers Jorget Goedri, par Olivier Goudri (sic), jusarmier à brigandine.
 63. - Pierres le Mezec par Jehan Caignart, jusarmier à brigandine.
 64. - Nycolas le Mezec, archer en brigandine.
 65. - Jehan de la Haie, archer à brigandine.
 66. - Lorans du Pous, par Rolland Costiere, jusarmier à brigandine.
 67. - Loys Thomelin, par Guillaume Le Myguen, archer à brigandine.
 68. - Christofle de Lopriac, par Vincent le Digoedec, archer à brigandine.
 69. - Guillaume de Kerpunce, par Pierres de Kerpunce son filz, archer à brigandine.
 70. - Les hoiers Jehan de Cheffduboys, par Olivier Le Plain, archer à brigandine.
 71. - Jehan Thomas, par Jehan son filz, archer à brigandine.
 72. - Henri du Verger, par Bonabes du Verger, archer à brigandine.
 73. - Jehan Raoulin, archer en brigandine.
 74. - Estienne de Kerorven, par Jehan son filz, archer à brigandine.
 75. - Les hoiers Jehan Le Branc par Jehan Le Branc, jusarmier à paltocq.
 76. - Guillaume filz Mahé de Kerpunce, jusarmier à brigandine.
 77. - Les hoiers Yvon de Kergourio, par Henri Laescour, jusarmier à paltocq.
 78. - Henri Le Plain, archer à brigandine.
 79. - Loys de Kerpunce, comparu par Jehan Fournier, jusarmier en brigandine.
 80. - Simon de Kerpunce par Jehan Le Du, jusarmier à brigandine.
 81. - Jehan de Kerhuzere, archer à brigandine.
 82. - Tebaud Jourdain, par Jehan de Kerlazroux, jusarmier à brigandine.
 83. - Henri Jubin, archer à brigandine.
 84. - Alain Jubin, jusarmier en paltocq.
 85. - Jean Le Plain, jusarmier à paltocq.
 86. - Jehan Ylary, archer, à brigandine.
 87. - Robin Le Digoedec, par Henri son filz, jusarmier en brigandine.
 88. - Pierres du Pou, par Jehan son filz, jusarmier en paltocq.
 89. - Mestre Disaroez Kerpaen, archer en brigandine.
 90. - Guillaume Lerimel, jusarmier à brigandine.
 91. - Guillaume Le Baeliff, jusarmier en paltocq.
 92. - Guillaume Jernegan, par Rolland Pencollec, jusarmier à brigandine.
 93. - Henri Caric, par Jehan son filz, archer à brigandine.
 94. - Olivier de Saint-Noay, par Jehan Le Guelien, jusarmier en brigandine.
 95. - Jehan de Limihinec, jusarmier en brigandine.
 96. - Mestre Jehan Lucas [11], archer en brigandine.
 97. - Renault du Bouyer, jusarmier en brigandine.
 98. - Mestre Guillaume Callo, par Jehan Kerlohou, archer en paltocq.
 99. - Jehan du Lesté, archer à brigandine.

 100. - Jehan de Lopriac, archer en brigandine.
 101. - Guillaume Ligouffin, jusarmier en brigandine.
 102. - Guillaume Le Plain, jusarmier en paltocq.
 103. - Jehan Ligoffin, archer en brigandine.
 104. - Jehan Le Pannec, par Eon Le Troedec, archer en brigandine.
 105. - Alain Lucas, par Loys Toutanoultre, jusarmier en brigandine.
 106. - Les hoiers Artur Thomelin, par Thomas Queranguen, jusarmier en brigandine.
 107. - Mestre Yves Le Caret, jusarmier en brigandine.
 108. - Jehan de Kerjezequel, archer en brigandine.
 109. - Jehan de Kerrouallen, jusarmier en brigandine.
 110. - Jehan Le Moingn, pour Henri son père, jusarmier en brigandine.
 111. - Lys (sic) de la Sauldray [12], par Jehan de la Sauldray, archer à brigandine.
 112. - Jehan Kermain, jusarmier en brigandine.
 113. - Yvon Guillo, par Jehan Guillemo, archer en brigandine.
 114. - Guillaume de la Villeneffve, par Jehan Locment, jusarmier en brigandine.
 115. - Jehan Coetmallec, jusarmier en brigandine.
 116. - Mestre Jehan Guillemo, jusarmier en brigandine.
 117. - Jehan filz Charlles du Pou, archer en brigandine.
 118. - Rolland Guehenec, par Jehan et Rolland ses enffens, l’un archer et l’aultre jusarmier en brigandine.
 119. - Paen de Pluvié [13], par Jehan son filz, archer en brigandine.
 120. - Guillaume de Kerancoërhin, archer en brigandine.
 121. - Jehan Menno, par Jehan son filz, archer en brigandine.
 122. - Pierres de Kerdrein, archer en brigandine.
 123. - Jehan Jegadoux, par Alain Meur, archer en brigandine.
 124. - Jehan Le Breton, jusarmier en brigandine.
 125. - Jehan Le Boudoul, par Jehan son filz, jusarmier en brigandine.
 126. - Jehan Branbrou, jusarmier en brigandine.
 127. - Henri de Cheffduboys, archer en brigandine.
 128. - Guillaume de la Villeneuffve, archer en brigandine.
 129. - Henri de Baud, archer en brigandine.
 130. - Jehan de Kergoallic, jusarmier en brigandine.
 131. - Jehan de Langourla, archer en brigandine.
 132. - Jehan Langourla, par Olivier Langourla, jusarmier en brigandine.
 133. - Guillaume de Kerhuhelic, par Jehan son filz, jusarmier en brigandine.
 134. - Alain Lehen, jusarmier en brigandine.
 135. - Jehan Guillermo pour Yvon son père, archer en brigandine.
 136. - Yvon Guillermo, jusarmier en brigandine.
 137. - Jehan Kerhezrou, jusarmier en paltocq.
 138. - Charlles de Kergaly, par Olivier son filz, jusarmier en brigandine.
 139. - Lorans Lescaulet, par Jehanson filz, archer en brigandine.
 140. - Olivier Le Picart, par Alain Lescautet, archer en brigandine.
 141. - Alain Le Picart, par Jehan son filz, jusarmier en brigandine.
 142. - Guillaume Le Tavel, archer en brigandine.
 143. - Guillaume Le Perreno, archer en brigandine.
 144. - Jehan Cardun, archer en brigandine.
 145. - Jehan Le Blévec, par Henri son filz, jusarmier en paltocq.
 146. - Yvon Kerroual, jusarmier en brigandine.
 147. - Guyon Le Gouello, archer en brigandine.
 148. - Jehan Le Corhm, archer en brigandine.
 149. - Loys de Guernapin, jusarmier en brigandine.
 150. - Henri Rouxel, par Pierres son filz, archer en brigandine.
 151. - Jehan Boutouillic, archer en brigandine.
 152. - Henri de Quenecquan, par Mahé Phelippes, archer en brigandine.
 153. - Pierres Lescobic, jusarmier en brigandine.
 154. - Pierres Le Besle, archer en brigandine.
 155. - Olivier Le Besle, jusarmier en brigandine.
 156. - Jehan Lourczault, archer en brigandine.
 157. - Jehan de Beaucours, par Guillaume Ropertz [14], jusarmier en brigandine.
 158. - Mestre Geffroy du Houlle, par Guillaume son filz, archer en brigandine.
 159. - Bizien Le Digoedec, archer en brigandine.
 160. - Yvon Kergoet, archer en brigandine.
 161. - Pierres de Kerancoërhin, par Olivier son filz, archer en brigandine.
 162. - Guillaume Caradec, par Jehan son filz, archer en brigandine.
 163. - Pierres de Kermeryan, par son filz, jusarmier en brigandine.
 164. - Charlles Poulhazre [15], archer en brigandine.
 165. - Alain Hervé, par Guillaume son filz, archer en brigandine.
 166. - Loys Fraval, archer en brigandine.
 167. - Jehan Busson, jusarmier en brigandine.
 168. - Lancelot de Quenecquan, archer en brigandine.
 169. - Morice Le Tourdiec, archer en brigandine.
 170. - Olivier de Toulbodou, par Henri Lestun, jusarmier en brigandine.
 171. - Henri de Saint-Noay, par Guillaume son filz, archer en brigandine.
 172. - Charlles Le Trancher, archer en brigandine.
 173. - Loys Alanno, jusarmier en brigandine.
 174. - Pierres Lebeir, pour la veuffve Olivier Tily, jusarmier en brigandine.
 175. - Jehan Costero, pour la veuffve et héritiers Perrin Guillonxou (sic), archer en brigandine.
 176. - Guillaume Grignon, par Nicolas Rouzault, jusarmier en brigandine.
 177. - Jehan Paneto, par Llaes Le Divazeen, archer en brigandine.
 178. - Morice de Kernisian, jusarmier en brigandine.
 179. - Guillemot Mée, par Jehan son filz, archer en brigandine.
 180. - Jehan Phelippes, par Paen Phelippes, archer en brigandine.
 181. - Les hoiers mestre Guillaume Le Moulnier, par Guillaume Le Magoërou, archer en brigandine, et en sa compaigne I jusarmier en brigandine.
 182. - Jehan de Langle, par Jehan de Remingol, jusarmier en brigandine.
 183. - Charles Eudoux, archer en brigandine.
 184. - Jehan Le Douazren, archer en brigandine.
 185. - Tanguy Mahé, archer en brigandine.
 186. - Pierres du Bouyer, par mestre Jehan son filz, archer en brigandine.
 187. - Yven de Rosquoet, jusarmier en brigandine.
 188. - Alain Gillet, jusarmier en brigandine.
 189. - Pierres de Clezguennec, jusarmier en brigandine.
 190. - Eon Tily, jusarmier en paltoc.
 191. - Jehan de Clezguennec, par Loys son filz, jusarmier à brigandine.
 192. - Mestre Guillermo [16], par Jehan Le Tallec, jusarmier en brigandine.
 193. - Jehan Heudoux, jusarmier en brigandine.
 194. - Pierres Laustin, jusarmier en brigandine.
 195. - Guillaume Eudoux, jusarmier en brigandine.
 196. - Guillaume Giquel, jusarmier en brigandine.
 197. - Guillaume Madiou, jusarmier en brigandine.
 198. - Eonnet du Vollant, par Ollivier Le Prebstre, archer en brigandine.
 199. - Alain Lecainte, jusarmier en brigandine.
 200. - Eon Guillemin, jusarmier en brigandine.

 201. - Jehan de Larlan, jusarmier en brigandine.
 202. - Jehan de la Haie, par Loys Le Govello, archer en brigandine.
 203. - Alain Le Bodic, par François son frère, jusarmier en brigandine.
 204. - Jehan Coetmeur, pour Guillaume son père, archer en brigandine.
 205. - Jehan Baudouyn, archer en brigandine.
 206. - Jehan Tremaës, jusarmier en brigandine.
 207. - Guillaume Ger (sic), archer en brigandine.
 208. - Alain de la Villeneuffve, jusarmier en brigandine.
 209. - Bertram de Saint-Noan [17], par Olivier Le Floch, archer en brigandine.
 210. - Guillaume Le Godec, par Nicolas son filz, jusarmier en brigandine.
 211. - Eonnet Guillart, par Alain Le Compaingn, archer en brigandine.
 212. - Jehan Raoulin, archer en brigandine.
 213. - Morice Raoulin, archer en brigandine.
 214. - Guillaume Le Sauffacher, par Yvon Paige, archer en brigandine.
 215. - Alain Le Floch, par Jehan Jafrezou, archer en brigandine.
 216. - Eonnet Marigou, par Berthelot Cranet, archer en brigandine.
 217. - Mestre Guillaume Rolland, par Olivier Lenes, jusarmier en brigandine.
 218. - Les hoiers mestre Yves Rolland, par Eonnet Moysan, jusarmier en brigandine.
 219. - Alain de Boualle, par Jehan du Boys, archer en brigandine.
 220. - Jehan Raoul par Jehan son filz, archer en brigandine.
 221. - Jouhan de la Court, archer en brigandine.
 222. - Jehan de Kermabon, par Yvon son filz, archer en brigandine.
 223. - Jehan Lamoureulx, par Yvon son filz, archer en brigandine.
 224. - Alain Bisguen, par Alain Bihan, archer en brigandine.
 225. - Olivier de Botmar, archer en brigandine.
 226. - Jehan de Kerriec l’esné, archer en brigandine.
 227. - Jehan Le Brandonner, jusarmier en brigandine.
 228. - Morice de Quenecquan, par Alain Le Baëlliff, archer en brigandine.
 229. - Eon de Rimezon, jusarmier en brigandine.
 230. - Jehan Froudan [18], jusarmier en paltocq.
 231. - Guillaume Froudan, jusarmier en paltocq.
 232. - Mestre Olivier Coetmeur, par Henri Corre et Jehan Le Craffer, II archers en brigandine.
 233. - Jehan de Clezguennec, par Yvon Le Craffer, archer en brigandine.
 234. - Jehan Quingat, par Morice son filz, jusarmier en brigandine.
 235. - Jehan du Pou, par Nicolas Mahé, jusarmier en brigandine.
 236. - Alain Lamoureulx, par Yvon de Kerropartz, archer en brigandine.
 237. - Guillaume Carn, archer en brigandine.
 238. - Bonabes Le Baelliff, arbalestrier en brigandine.
 239. - Bonabes de Baud, archer en brigandine.
 240. - Guillemot Le Brun, comparu par Maurice Guido, archer en brigandine.
 241. - Castel Guillo, archer en brigandine.
 242. - Henri Pourcel, jusarmier en brigandine.
 243 – Henri Kerhuhelic, jusarmier en brigandine.
 244. - Olivier Soudan, archer en brigandine.
 245. - Henri Remingol de Quistinit (sic), archer en brigandine.
 246. - Guillaume Guido, archer en brigandine.
 247. - Morice, avoé de Langoez, archer en brigandine.
 248. - Guyon de Restremen, jusarmier en brigandine.
 249. - Morice Lancelot, archer en brigandine.
 250. - Jehan Le Govello, archer en brigandine.
 251. - Gillet Jeguic, par Jehan son filz, archer en brigandine.
 252. - Alain de Bulion, archer en brigandine.
 253. - Guillaume Kerguz, jusarmier en paltocq.
 254. - Jehan de Clezguennec, jusarmier en brigandine.
 255. - Jehan Bocher, jusarmier en brigandine.
 256. - Guillaume Caingnart, jusarmier en paltocq.
 257. - Eonnet Talanforest, jusarmier en brigandine.
 258. - Nouel de Quélen, jusarmier en brigandine.
 259. - Pierres Keralan, jusarmier en brigandine.
 260. - Olivier Caingnart, pour Jehan son père, jusarmier en brigandine.
 261. - Jehan Le Loche, jusarmier à paltocq.
 262. - Jehan Eudoux, archer en brigandine.
 263. - Jehan Le Serrasin, archer en brigandine.
 264. - Geffroy de Larlan, jusarmier en brigandine.
 265. - Eon Le Provost, jusarmier à brigandine.
 266. - Mestre Jehan Flocate, jusarmier en brigandine.
 267. - Jehan de Lentivi, jusarmier en brigandine.
 268. - Olivier Lefeubvre, jusarmier en brigandine.
 269. - Guyon Le Chamell, archer en brigandine.
 270. - Bonabes Deryan, pour son père, archer en brigandine.
 271. - Henri de Kerantras pour Robin, son père, archer en brigandine.
 272. - Guillaume Damoux, pour Jehan Damoux son père, archer en brigandine.
 273. - Thomas Le Loux (sic), jusarmier en brigandine.
 274. - Henri Le Louennan, jusarmier en brigandine.
 275. - Jehan Le Bestanc, par Charlles Le Bestanc, archer en paltocq.
 276. - Alain Deryan, jusarmier en brigandine.
 277. - Jehan Lorveloux, archer en brigandine.
 278. - Jehan le Rohellou, archer en brigandine.
 279. - Rolland Le Chanonny, par Gilles son frère, archer en brigandine.
 280. - Jehan de Kerboen, archer en brigandine.
 281. - François Le Bleiz, pour Lancelot son père, jusarmier en brigandine.
 282. - Pierres Peron, archer à brigandine.
 283. - François de la Porte [19], archer en brigandine.
 284. - Jehan Le Grillan, archer en brigandine.
 285. - Jehan Kergouriou, par Pierres Henri, archer en brigandine.
 286. - Jehan Lodic, par Guillaume son filz, archer en brigandine.
 287. - Jehan Brient, arbalestrier en brigandine.
 288. - Selvestre Le Clerc, jusarmier en brigandine.
 289. - Henri Cadou, jusarmier en brigandine.
 290. - Olivier Le Pann, archer en brigandine.
 291. - Loys Le Couriault, par Loys son fils, jusarmier en brigandine.
 292. - Morice Le Botderu, archer en paltocq.
 293. - Guillaume Perenès, jusarmier en paltocq.
 294. - Guillaume Kergadiou, jusarmier en brigandine.
 295. - Jehan Le Priolic, pour Guillaume son père, jusarmier en brigandine.
 296. - Eon Le Croest, archer en brigandine.
 297. - Henri Levenoy [20], archer en brigandine.
 298. - Jehan Calvez dit Phelippes, archer en brigandine.
 299. - Pierres Le Roux, par Jehan Le Roux, archer en brigandine.
 300. - Guillaume Gibon, jusarmier à brigandine.

 301. - Pierre Kermadec par son filz, jusarmier en brigandine.
 302. - Jehan Guillemin, par Morezre (sic) Guillemin, archer en brigandine.
 303. - Hervé de Lannoan a présenté par luy II archers en brigandine.
 304. - Martin Le Boulchic, jusarmier en brigandine.
 305. - Guillaume Troedasaou, jusarmier en brigandine.
 306. - Regnault Le Boulchic, jusarmier en paltocq.
 307. - Jehan Jouhan, pour Denise Plousguen, jusarmier en brigandine.
 308. - Guillemot Deryan, archer en brigandine.
 309. - Eon de Coettmagoer, jusarmier en brigandine.
 310. - Mestre Jehan Daniel, jusarmier en brigandine.
 311. - Guillaume Salbert, jusarmier en paltocq.
 312. - Jehan de La Boéère, pour luy et Robert Treceson, I archer et I jusarmier.
 313. - Yvon Frauallo [21], jusarmier en paltocq.
 314. - Rolland Keraudren, mineur, comparu par Yvon Le Trezer, jusarmier en brigandine.
 315. - Olivier Ganiou, jusarmier en brigandine.
 316. - Jehan Le Laezec, jusarmier en paltocq.
v317. - Selvestre Le Crosset, jusarmier en paltocq.
 318. - Perrot Le Dioch, jusarmier en paltocq.
 319. - Eon Le Botderu, jusarmier en paltocq.
 320. - Alain Guiemaech, jusarmier en brigandine.
 321. - Guillaume Le Vidal, jusarmier en paltocq.
 322. - Jehan Le Paletartz, jusarmier en paltocq.
 323. - Henri Le Palut, jusarmier en brigandine.
 324. - Perrot Le Roux, jusarmier en brigandine.
 325. - Selvestre Talhoet, jusarmier en paltocq.
 326. - Henri Le Briz, archer en brigandine.
 327. - Les héritiers Pierres Helinart, comparuz par Jehan Regnier, jusarmier à brigandine.
 328. - Jehan d’Allerac, jusarmier en paltocq.
 329. - François de la Boeerère (sic), jusarmier en brigandine.
 330. - Jehan Gouro, par Pierres son filz, jusarmier en brigandine.
 331. - Robert Le Saige, comparu par Pierres Nouel, jusarmier en brigandine.
 332. - Franczois Cybouaut, jusarmier en brigandine.
 333. - Guillaume Fentir, jusarmier en brigandine.
 334. - Perceval Murtado, comparu par Roberd son filz, jusarmier en brigandine.
 335. - Guillaume Le Bernier, par Jehan son filz, jusarmier en brigandine.
 336. - Alain de la Ville-Juzael, jusarmier en brigandine.
 337. - Guillaume Sorel, archer en brigandine.
 338. - Franczois de Sils, jusarmier en brigandine.
 339. - Jehan Guillart du Goa, par Jehan Le Cautrec, jusarmier en brigandine.
 340. - Jehan Nogues, par Pierres Mallet, archer en brigandine.
 341. - Guillaume de Quoëlagat, jusarmier en paltocq.
 342. - Jehan Hiis, archer en brigandine.
 343. - Alain Le Douarrain, jusarmier en brigandine.
 344. - Eonnet de Lesmays, comparu par Guillaume Dannet, archer en brigandine.
 345. - Robin de Coëtlagat, jusarmier en paltocq.
 346. - Raoullet Estoré, par Eonnet, son filz, jusarmier en paltocq.
 347. - Guillaume du Plexis, jusarmier en paltocq.
 348. - Jamet Brochen, jusarmier à brigandine.
 349. - Jacquet Bot, par Yvonnet Malet, archer en brigandine.
 350. - Eon Doussin, jusarmier en brigandine.
 351. - Jehan Mahé du Besouet, archer en brigandine.
 352. - Les héritiers Jehan de Lesmays, par Guillaume Grallen, jusarmier en brigandine.
 353. - Guillaume Le Portier, archer en brigandine.
 354. - Jehan Le Barbier, arbalestrier en brigandine.
 355. - Margarite de Bintin, veuffve de feu Jehan du Houx, par Guillaume Rullen, jusarmier à brigandine [22].


[1NdT : Lire Nozay.

[2NdT : Lire Tréguier.

[3Registre de la Chancellerie de Bretagne pour l’année 1477, fol. 4, Arch. de la Loire-Inf.).

[4Ibidem, f. 13 vo.

[5En 1477, Pâques étant le 6 avril, le jeudi de la Mi-Carême tombait le 13 mars, le lundi suivant était le 17 mars.

[6Le 10 janvier 1477.

[7En 1477, Pâques 6 avril, le dimanche Misericordia (2e dimanche après Pâques) 20 avril. Donc les montres étaient remises au 21 avril.

[8Le 8 mars 1476 vieux style, 1477 nouveau style.

[9Signature du secrétaire du duc François II.

[10Pris sur l’original, qui fait partie de ma collection. - A. de la Borderie.

[11L’original porte Lcas, faute.

[12L’original porte Saulday, faute.

[13En marge en face de ce nom, mais d’une écriture plus moderne : Le sr de Kerloro.

[14Ou « Ropartz ».

[15Ou peut-être « Poulhezre ».

[16« Guillo » (sic).

[17On avait d’abord écrit Saint-Noay, puis on a surchargé l’y d’une n, ce qui fait Saint-Noan.

[18On peut lire aussi Frondan, et de même an N° 231.

[19Ou peut-être : « de la Priorté ».

[20Ou « Lenevoy ».

[21Sic, il faut probablement lire Fravallo.

[22La pièce n’est pas terminée, mais il doit manquer peu de chose.